Natte voeten op de Vaalserberg?

Het Rode Kruis gebruikt daarbij, begrijpelijkerwijs, een niet te dramatisch klinkende toon. De laatste grote overstroming in ons land met veel slachtoffers dateert al van vijfenzestig jaar geleden en het is waarschijnlijk, mede daardoor, al moeilijk genoeg om de gemiddelde Nederlander te boeien wanneer het gaat over de risico’s die wij op dit gebied lopen. Een té alarmerende toon schrikt de lezer wellicht af om door te lezen. Dat terwijl er feitelijk juist alle reden is om Nederland wakker te schudden.

Natte voeten op de Vaalserberg?

Afgelopen week is het Nederlandse Rode Kruis begonnen met een campagne waarin het alle Nederlanders oproept om te checken in hoeverre de eigen woning risico loopt bij een grote overstroming. De lezer kan dan zelf checken, op basis van de eigen postcode, hoe groot dat risico voor hem of haar is. Het gaat daarbij niet alleen om het risico op natte voeten, maar ook alle bijkomende problemen. Daarom wordt ook geadviseerd te zorgen voor een permanent aanwezig noodpakket in huis met de eerste levensbehoeften.

Het Rode Kruis gebruikt daarbij, begrijpelijkerwijs, een niet te dramatisch klinkende toon. De laatste grote overstroming in ons land met veel slachtoffers dateert al van vijfenzestig jaar geleden en het is waarschijnlijk, mede daardoor, al moeilijk genoeg om de gemiddelde Nederlander te boeien wanneer het gaat over de risico’s die wij op dit gebied lopen. Een té alarmerende toon schrikt de lezer wellicht af om door te lezen. Dat terwijl er feitelijk juist alle reden is om Nederland wakker te schudden.

Dat gaat ons toch echt niet gebeuren

Ik weet het… 1953 is lang geleden. Bovendien kijken we met de nodige vaderlandse trots naar alle pracht van de deltawerken. Dat verblindt ons misschien wel een beetje voor de grootte van de risico’s die er in werkelijkheid zijn. Daarnaast kunnen veel Nederlanders zich na al die jaren van vrede, veiligheid en vooruitgang, nauwelijks meer voorstellen dat het ook hier in ons moderne welvarende land echt mis zou kunnen gaan. We zwelgen eigenlijk in ons eigen succesverhaal.

Misschien zou het niet zo kwalijk zijn om ook eens naar een situatie te kijken van veel korter geleden waarbij, gelukkig, geen slachtoffers vielen, maar alle ingrediënten voor een nieuwe dramatische overstroming van een groot deel van Nederland heel dichtbij was. Bijna vergeten… De watersnood van januari en februari 1995. Bijna 200.000 mensen, de grootte van een stad als Tilburg, moesten worden geëvacueerd. Het liep gelukkig allemaal net goed af.

De situaties van 1953 en 1995 hebben één ding gemeen: op voorhand kon bijna niemand zich voorstellen  dat het zo ongelooflijk fout zou kunnen gaan. Dat is eigenlijk altijd het terugkerende probleem bij het risico op een ramp: om één of andere reden verbannen we het scenario van een mogelijke ramp altijd uit ons bewustzijn. Dit met alle risico’s van dien.

Hebben we nog lucifers in huis?

Los van de vraag hoe hoog en waar het water kan komen zijn er heel wat problemen denkbaar waarbij je zelf echt geen natte voeten hoeft te krijgen. Denk aan het moment waarop de energietoelevering, door het hoge water elders, stopt. Dan zit je zonder stroom. Binnen afzienbare tijd zit je dan echter ook zonder betrouwbaar drinkwater, voedsel, medicatie en communicatie. We hebben tegenwoordig de hele wereld met onze smartphone bij de hand en met de 24/7 services van supermarkten is het aanhouden van enige voorraad totaal niet meer nodig tot dat…

In de manier van leven door de gemiddelde Nederlander schuilt misschien wel het grootste risico als het gaat om de gevolgen van mogelijke overstromingen. Niet alleen buitenshuis, maar ook binnenshuis is het risico eerder toegenomen dan afgenomen. Vijfenzestig jaar geleden was het gemiddelde huishouden nog veel beter ingesteld op een korte of langere periode zonder direct contact met de buitenwereld dan nu.

Een groot deel van de Nederlandse huishoudens heeft echt geen vloedplanken, zandzakken of een roeiboot nodig. Iets dat wel in ieder huishouden, van de Hollandse kust tot hoog in de Limburgse heuvels, een plaats verdient is bijvoorbeeld voldoende drinkwater in flessen, langer houdbaar voedsel of de nodige medicijnen.

Deze zomer maakte ik zelf ook iets bijzonders mee. Schrik niet, geen watersnood, maar wel viel plotseling, laat op de avond, de elektriciteit in het blok waar ik woon weg. Mijn buurman ging buiten staan en stak maar een sigaretje op. Binnen zag hij in het duister geen hand meer voor ogen. Ik ging bij mij thuis, op de tast, op zoek naar mijn voorraadje waxinelichtjes en lucifers. Het was even behelpen, maar het werd een gezellige avond…